چاپ سیلک

چاپ سیلک به روشی گفته می شود که در آن تور ابریشم بر روی قالب یا چهار چوب از جنس چوب یا فلز قرار می گیرد و با داروی ژلاتین حساس به نور، آغشته شده و بعد از نوردهی شسته می شود. بدین ترتیب عمل چاپ صورت می گیرد. چاپ سیلک از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است و به همین دلیل کار در این زمینه، به سرمایه اندکی نیاز است که با وجود آن می توان کارگاه چاپ سیلک برای صنایع دستی راه اندازی نمود.

سیلک به منظور چاپ تصویر می باشد و از پارچه با توری با سوراخ‌های بسیار ریز استفاده می‌شود که نهایتا تصویر مورد نظر روی این توری منعکس می گردد و بخش‌هایی از تصویر که باید بی رنگ باشند، با ماده‌ای مسدود کننده مانند موم پوشیده می‌شود. اپراتور مرکب چاپ یا رنگ را با فشار کاردک یا غلتک به سطح چاپ شونده منتقل می‌نماید. رنگ یا مرکب تنها به بخش‌های مسدود نشده منتقل و تصویر روی آن ظاهر می شود.

چاپ سیلک ۱

چاپ سیلک قابلیت های متعددی دارد از جمله: امکان چاپ بر روی نایلکس و نایلون، CD- DVB، دفتر تلفن، سر رسید، تقویم دیواری، چرم، مقوا، ورقی، آینه، شیشه، کفش، کیف، جعبه شیرینی، جعبه کفش، جعبه های مختلف از جنس کارتن، تابلوهای هنری، تابلوهای صنعتی، تابلوهای اطلاع رسانی، اشیاء تبلیغاتی مثل ساعت و خودکار، گونی، پارچه و البسه.

در عین حال نمی توان از معایب این روش چاپ غافل شد از جمله سرعت پایین و چاپ تک رنگ که موجب شده تا از امتیازات آن کاسته شود.

در زمان شستن دارو بعد از نور دادن، گاهی دارو بیش از حد پاک می‎شود که ممکن است به دلیل نوردهی کم، فاصله زیاد لامپ و طرح و یا عدم ترکیب صحیح دارو این اتفاق رخ دهد. همچنین در برخی مواقع پس از نور دهی دارو که باید پاک شود پوب پاک نمی شود. علت این امر نوردهی زیاد، فاصله کم میان لامپ با طرح و ترکیب زیاد داروها می باشد. گاهی در چاپ سیلک رنگ بخوبی پخش نمی شود. در این صورت اول باید لبه کاردک کنترل شود تا کاملا صاف باشد و سپس فشار یکنواخت تنظیم گردد.

چاپ سیلک روی لباس
چاپ سیلک روی پارچه

چاپ اسکرین یکی از روش‎های متداول برای حک کردن تصاویر و نقوش بر روی لباس و پارچه است که در آن نیز از توری با سوراخ‎های بسیار کوچک استفاده می‏شود. قاب توری، شابلون یا کلیشه نام دارد که درون یک قاب ثابت و تصویر مورد نظر روی این توری چاپ می‏شود. بخش‏هایی از تصویر که باید بی رنگ باقی بماند، بوسیله ماده‏ مسدود کننده همچون موم پوشیده می‏شود. مرکب چاپ یا رنگ را با فشار کاردک یا غلطک به سطح چاپ شونده منتقل کرده که این رنگ یا مرکب تنها از بخش‏هایی که مسدود نشده، عبور می‏کند و تصویر آن بر روی پارچه چاپ می‏شود. با این روش می‏توان بر روی مواد مختلف چاپ‎های تک ‏رنگ یا چند رنگ انجام داد. بواسطه روش چاپ سیلک می‏توان روی انواع پارچه و لباس تصویر چاپ کرد.

برای چاپ سیلک بر روی پارچه سه روش وجود دارد:

در روش اول می‏توان توری یا شابلون را تهیه و طرح مورد نظر خود را روی کاغذ طراحی نمود. سپس با گذاشتن این طرح بر روی پارچه، شابلون را روی آن قرار ‏دهید و به طور دلخواه تصویر را بر روی لباس طراحی ‏کنید.

در روش دوم می‏توانید لاک‎های مخصوص چاپ روی پارچه خریداری نمایید و بوسیله آن سوراخ‎های شابلون را به گونه ای پر کنید تا طرح مورد نظر ایجاد شود. این روش راحتر از شیوه قبلی می‏باشد. در پایان کار می‏توانید لاک موجود در قابل را به وسیله تینر از بین ببرید.

روش سوم چاپ سیلک بر روی پارچه، نسبت به دو روش قبلی هزینه بیشتری دارد. در این روش باید تمامی قاب را با لاک پر کنید و سپس لاک حساس به نور را در مکان تاریک به قاب زده و طرح مورد نظر را روی کاغذ کالک ایجاد نمایید. قاب یا شابلون را بر روی یک میز نور قرار دهید بطور که نور آن در زیر قاب تنظیم شود و با لاک برخورد کند. پس از چند دقیقه طرح مورد نظر بر روی پارچه حک و کار چاپ انجام می‏شود.

چاپ سیلک دستی
چاپ سیلک دستی

چاپ سیلک به دو شکل دستی و ماشینی انجام می شود. در چاپ دستی می توان از شابلون یا کلیشه چاپ استفاده کرده که در آن سه روش میز نور، قید نور و شابلون ساز انجام می شود. در روش چاپ سیلک ابتدا با یک لایه نازک شابلون یا قاب را تهیه می کنند و سپس لایه نازکی از لاک حساس دیازو را روی آن کشیده و با پرینت طرح درون دستگاه چاپ دستی قرار می دهند. دستگاه چاب سیلک طرح مورد نظر را روی توری حک می کند. با آماده شدن شابلون طرح، به دستگاه سیلک دستی نیازی نیست و سایر مراحل کاردک رنگ کشی، گذاشتن شابلون و جمع کردن سطح صاف به شکل دستی انجام می شود.

انواع چاپ سیلک دستی

چاپ سیلک دستی به دو روش کاربردی و هنری تقسیم بندی می شود. در روش کاربردی کاربر نقش اصلی را ایفا می کند و تمامی مراحل اعم از ساخت، آماده سازی لوحه چاپی، انتقال طرح و مراحل تکثیر را بر عهده می گیرد. در روش هنری چاپ سیلک دستی، مشتری هیچ نقشی در طرح ندارد و هنرمند از قبل کار خود را حاضر کرده است.

فرایند چاپ سیلک دستی

چاپ سیلک دستی به سه شکل انجام می شود که عبارت است از:

چاپ سیلک مسطح مانند سیلک اسکرین
چاپ سیلک گود از قبیل حکاکی بر روی فلز
چاپ سیلک برجسته از قبیل حکاکی روی چوپ و لینولئوم

روش چاپ سیلک اولین بار در ژاپن انجام شد. در آن زمان پارچه های ابریشمی برای چاپ کاربرد داشت و به همین دلیل این روش به سیلک (به معنی ابریشم) معروف شد. این روش هنوز هم در برخی نقاط جهان استفاده می شود زیرا هیچ روش چاپی نمی تواند به اندازه چاپ سیلک، مرکب را بر روی سطح منتقل کند و گاهی نیاز است تا چاپ با مقادیر زیادی از مرکب انجام شود. بنابراین چاپ سیلک جزء بهترینها انتخاب می باشد.

در سطوحی که زمینه کار آغشته به رنگ است و باید رنگ پوششی قوی روی کار اجرا شود از قبیل لیبل هایی که روی موتور سیکلت و امثال آن چسبانده می شود، می توان از روش چاپ سیلک دستی استفاده کرد. این روش در صنایع برای چسب اندود کردن مقاطعی از سطوح کاربرد دارد و گاهی نیز برای چسباندن مواد لاستیکی بر روی سطوح استفاده می شود.
سیلک اسکرین

چاپ سیلک اسکرین با نام دیگر «سری گرافی» شناخته شده است. این روش براساس تکثیر با استِنسیل صورت می گیرد که در آن از پارچه توری ظریف استفاده می شود چرا که در آن، سطح تکیه‌گاهی برای ورقه استنسیل قابل استفاده است. در این روش ورقه استنسیل را روی پارچه می چسبانند که بر روی کلافی محکم شده است. برای چاپ سیلک باید از مرکب های با ویسکوزیته بالا (غلیظ) استفاده شود که آن را با ابزاری با نام اسکویی‌جی (تیغه مانند) بر سطح استنسیل پخش می کنند. مرکب از بخش‌های نفوذپذیر توری به سطح دیگری در زیر کلاف می‌رسد. با این کار می توان نقش مورد نظر را با رنگ‌های مختلف بر روی سطوح مستوی یا غیر مستوی چاپ نمود. تصویر چاپ شده با این اسلوب اغلب دارای لبه‌های تیز می باشد. هنرمندان برای ایجاد کارهای هنری و بدیع از این روش استفاده می کنند.

روش چاپ سیلک اسکرین در سال ۱۹۰۷ توسط سمیولئل سیمون، به منظور انجام کارهای تبلیغاتی مورد استفاده قرار گرفت. در حال حاضر این روش به شکل صنعتی انجام می شود. این تکنیک اغلب برای چاپ روی پارچه و البسه، کاغذ و مقوا، سرامیک، شیشه، چوب، فلز، اجسام و بسته‌های پلاستیکی (پلی پروپیلن و پلی اتیلین)، CD و DVD و … مورد استفاده قرار می گیرد. روشی که در چاپ سیلک اسکرین استفاده می شود، به شکل تصویری و بصری است و به همین دلیل کارهای هنری و تبلیغاتی زیادی با استفاده از این روش صورت می گیرد. خمیر مایه و منبع الهام روش چاپ سیلک اسکرین، تکنیک‌های Graphic Design و تکنیک عکاسی است. در این روش عکاسی و گرافیک با یکدیگر امتزاج می یابد.